• Kader van de dag, kennismaking en inventarisatie
• Korte inleiding op het thema

Prof. dr. Wouter Staal, hoogleraar klinische kinder- en jeugdpsychiatrie bij Radboud UMC, bijzonder hoogleraar Autisme bij Universiteit Leiden en voorzitter wetenschappelijke adviesraad kenniscentrum Karakter.

In deze lezing komt het belang van vroege herkenning van autisme aan de orde. Er wordt stil gestaan bij de vroege signalen en bij het gebruik van een screeningslijst om meer zicht te krijgen op deze signalen. Daarnaast zal het één en ander geïllustreerd worden met behulp van beeldmateriaal.
Iris Servatius-Oosterling, GZ-psycholoog i.o.t. klinisch psychoog bij Karakter kinder- en jeugdpsychiatrie en oprichter en leider van het Landelijk Expertisenetwerk Autisme Jonge Kind

Het gevoel te hebben dat je iemand bent, ertoe doet en erbij hoort, is vitaal voor het welbevinden van de meeste mensen. Als je het gevoel hebt anders te zijn en dit niet accepteert, hapert je ontwikkeling. Het kost mensen met autisme vaak extra inspanning om te ontdekken wie ze zijn, te bepalen hoe hun eigenschappen gunstig dan wel ongunstig uitpakken in verschillende contexten en te bepalen hoe zij zich willen en kunnen positioneren in de maatschappij. In deze lezing zal er nader ingegaan worden op de identiteitsontwikkeling en zelfontplooiing van kinderen en jongeren met autisme, de rol van de context hierin en de relatie met het welbevinden. Ook zullen er praktische tips toegelicht worden.

Kirstin Greaves-Lord, universitair docent bij de afdeling Psychologie bij RUG en senior researcher/cognitief gedragstherapeut i.o. bij Autisme Team Noord-Nederland bij Jonx.

We weten dat meisjes laat de diagnose krijgen, maar eenmaal volwassen moeten ze eerst moeder worden voordat zij gezien worden in hun problematiek. Deze vrouwen lopen vast tijdens de kraamtijd en later herkennen ze zich in hun autistische kind. Gelukkig kreeg Annelien ‘op tijd’ de diagnose. Hierdoor kon ze rekening houden met autisme vóórdat ze seksueel actief werd. Het hielp Annelien een assertieve partner te worden én een geïnformeerde moeder. Deze ervaringskennis gunt ze alle meisjes en jonge vrouwen met autisme. Geven jullie deze lessen door?

Annelien Blom, ervaringsdeskundige

Keuze uit sessie A of B:

A. Autisme bij meisjes

Autisme kan zich bij kinderen met goede cognitieve en taalvaardigheden ‘subtieler’ uiten. Dit beeld wordt ook regelmatig bij meisjes gezien. Hoewel de autismekenmerken op het oog subtieler kunnen zijn, is de lijdensdruk vaak niet minder groot en is vroege onderkenning van belang, ook om te voorkomen dat zij verstoken blijven van de juiste behandeling en begeleiding. In deze lezing wordt ingegaan op hoe autisme zich bij meisjes zou kunnen uiten. Er wordt ingegaan op deze genderverschillen, maar ook op de gevolgen hiervan voor diagnostiek, behandeling en begeleiding. Hiervoor worden concrete adviezen gegeven.

Marrit Buruma, GZ-psycholoog en orthopedagoog bij INTER-PSY.

B. Autisme en Somatiek: de rol van het biopsychosociale model

Mensen met autismespectrumstoornissen (ASS) hebben vaker lichamelijke ziekten en een verhoogde kans op overlijden dan de algemene populatie. Wat betekent dit voor de zorg voor kinderen en jongeren met ASS in de psychiatrie? Bij welke klachten moet ook een lichamelijke oorzaak overwogen worden? En wat dan te doen? Binnen Sarr Autisme Rotterdam zijn combinatie poliklinieken opgezet om geïntegreerde medische zorg te leveren voor jeugdigen met ASS volgens het biopsychosociale model. Dit gebeurt met de arts verstandelijke beperking, revalidatiearts, kinderneuroloog en endocrinoloog. In de lezing wordt aan de hand van casuïstiek uitleg gegeven over veel voorkomende klachten, hoe deze te benaderen vanuit het biopsychosociale model, en met handvatten voor de praktijk.

Wietske Ester, kinder- en jeugdpsychiater Sarr Autisme Rotterdam en Associate Professor Curium-LUMC 

In deze sessie zullen we vanuit praktijkervaring samen kijken naar depressieve klachten bij autisme.

Wat zijn oorzaken van of is aanleiding voor depressieve klachten bij autisme, en wanneer is er sprake van een depressie? Is het van belang voor je aanpak of je het wel of geen depressie noemt? Waar moet je rekening mee houden? Wat zijn mogelijke behandelingen of hoe te begeleiden bij somberheid of suïcidaliteit? Wat maakt de behandeling extra lastig en hoe ga je hiermee om? En hoe kun je therapieën voor depressie aanpassen aan jongeren met autisme?

Jullie worden meegenomen op onze ontdekkingstocht met cliënten en het systeem om hen heen, zodat jullie naar huis gaan met meer informatie en structuur om zelf op ontdekking te gaan.

Dorothé Thielen, psychiater en lid expertgroep autisme van het kenniscentrum-kjp, Annet Engel, orthopedagoog in opleiding tot generalist & Cindy Theeuwes, orthopedagoog-generalist, van het kinder-en jeugdteam van het Regionaal Autisme Centrum.