Dubbele Diagnose: psychiatrie en verslaving

• Kader van de dag, kennismaken en inventarisatie
• Korte inleiding op het thema.

Wim van den Brink, Em. Hoogleraar Verslavingszorg, Amsterdam UMC, locatie AMC

De eerste publicaties rondom dubbel diagnose zijn nu weer al bijna 45 geleden. Al vanaf de jaren ’80 is men in groeiende mate bewust van de impact van de co-morbiditeit van stoornissen in het gebruik van middelen én andere psychiatrische aandoeningen. Deze inleidende presentatie schets de historiek en reflecteert enerzijds op de huidige stand van onderzoek én anderzijds de ontwikkelingen binnen de klinische (en beleidsmatige) realiteit op dit domein.

Geert Dom, verslavingspsychiater, medisch directeur van het psychiatrisch centrum Multiversum in Boechout en president elect. bij EUFAS 

Marianne Destoop, psychiater bij het Multiversum op de campus voor verslavingszorg te Antwerpen

Het middagprogramma bestaat uit keuzesessies.

Keuze uit sessie A of B 

A. Autisme en Verslaving -DEZE SESSIE IS VOLGEBOEKT

In de verslavingszorg was autisme tot kort geleden een onbekend probleem. Klinisch komt men echter regelmatig individuen tegen die  gedragskenmerken toonden die niet passen bij het algemene beeld van de verslaafde en bij nader  onderzoek passen bij Autisme Spectrum Stoornissen. In de literatuur wordt dit niet terug gezien, maar de meeste studies naar de epidemiologie van dubbele diagnoses kijken vooral naar mannen met externaliserende problemen. Wanneer men een ruimere screening toepast in de reguliere verslavingspsychiatrie dan  ziet het beeld er anders uit. Zo  blijken er meer overeenkomsten te zijn op genetisch, neurobiologisch als op gedragsniveau dan men in eerste instantie zo denken. In deze presentatie wordt dit model besproken, zo ook het kwetsbaarheid-stressmodel dat ten grondslag ligt aan de manifestatie van psychopathologie, zoals autisme en verslaving.

Patricia van Wijngaarden-Cremers, psychiater bij Dimence

B. Verdieping: IDDT behandeling

In deze workshop wordt op een interactieve manier aandacht gegeven aan de behandeling van dubbele problematiek. Hiermee wordt bedoeld het tegelijkertijd  vóórkomen van verslaving en andere psychiatrische problematiek. Een belangrijk kader bij de behandeling van dubbele problematiek is IDDT (Integrated Dual Disorder Treatment), het geïntegreerd behandelen van dubbele diagnose. Aan de  hand van casuïstiek wordt uitleg gegeven over dit model.

Anneke van Wamel, wetenschappelijk medewerker Re-integratie bij Trimbos &   Arjen Neven, psychiater en opleider bij Fivoor

Keuze uit sessie C of D 

C. Psychedelica en psychiatrische co-morbiditeit

Het gelijktijdig voorkomen van twee psychiatrische stoornissen bij een patiënt is meer regel dan uitzondering. Recent blijkt dat verschillende psychedelica effectief zijn bij een brede groep van psychiatrische stoornissen en de vraag is wat deze nieuwe bevindingen betekenen voor het concept co-morbiditeit, voor de behandeling van patiënten met co-morbide psychiatrische stoornissen en voor ons denken over mogelijk onderliggende psychopathologische processen die aan de brede effectiviteit van psychedelica ten grondslag liggen. In deze lezing wordt een overzicht gegeven van de effectiviteit van de verschillende psychedelica (psilocybine, ketamine, MDMA) bij de verschillende psychiatrische stoornissen en worden mogelijke verklaringen gepostuleerd voor dit “breedspectrum-effect” van deze middelen.

Wim van den Brink, Em. Hoogleraar Verslavingszorg, Amsterdam UMC, locatie AMC

D. Behandeling van PTSS bij verslaving 

PTSS komt voor bij ongeveer 20-25% van de cliënten in de verslavingszorg en deze combinatie gaat gepaard met ernstigere verslavingsproblematiek en meer fysieke en psychische gezondheidsklachten. Hoewel er bewijs is dat traumagerichte behandeling bij cliënten met verslaving effectief is, lijken behandeleffecten minder gunstig en leidt het vaker tot uitval uit de verslavingsbehandeling. Bij Jellinek loopt momenteel een RCT waarin effectiviteit van Prolonged Exposure, EMDR en Imagery Rescripting worden onderzocht bij cliënten met PTSS en verslaving.  Bovendien wordt er onderzocht of het de voorkeur heeft om PTSS en verslaving tegelijkertijd te behandelen of na elkaar. Aan de hand van baselinedata, een   praktijkvoorbeeld en de meest recente wetenschappelijke bevindingen wordt er in deze lezing een overzicht gegeven van wat er bekend en onbekend is op het gebied van PTSS bij verslaving.

Sera Lortye, PhD student en GZ-psycholoog bij Jellinek