Nationaal Jaarcongres Overprikkeling 2025

Dr. Irene Huenges Wajer
Klinisch neuropsycholoog | Amsterdam UMC

Het woord ‘prikkels’ komt nu zo vaak voor in de media en in de hulpvraag van ouders, kinderen en volwassenen, dat je gaat denken dat prikkels de nieuwe hype zijn. De vraag is of we prikkelverwerking moeten zien als ‘gewoon’ een stabiel persoonskenmerk of als een transdiagnostisch construct dat  gelinkt is aan allerlei stoornissen. En moeten prikkels het aangrijpingspunt van onze diagnostiek en behandeling zijn, of kunnen we beter kijken naar de context waarin mensen anders op prikkels reageren dan we hadden verwacht?

Dr. André B. Rietman
Ergotherapeut, Kinder- en jeugdneuropsycholoog, Gz-psycholoog, assistant professor | SI-Neuro

Overprikkeling is een veelgehoorde klacht na hersenletsel en heeft grote impact op het (sociale) leven van mensen met hersenletsel. Er is tot op heden geen evidence based behandeling voor overprikkeling na niet-aangeboren hersenletsel (NAH). Behandelaren en patiënten met NAH gaven aan dat er behoefte is aan een behandelmodule bij klachten van overprikkeling. Daarom is een nieuwe module bestaande uit psycho-educatie en praktische opdrachten opgesteld in het format van het reeds bestaande behandelprotocol Niet Rennen Maar Plannen (NRMP; Niet rennen maar plannen – UMC Utrecht). Het afgelopen jaar heeft er een pilot gedraaid met deze nieuwe module om de haalbaarheid en acceptatie van gebruikerservaringen te evalueren bij mensen met overprikkeling ten gevolge van hersenletsel en hun ergotherapeuten.

De totale inclusie lag op 30 deelnemers. Hiervan hebben 20 deelnemers de module geheel doorlopen en afgesloten, 5 deelnemers zijn vroegtijdig gestopt (vanwege verbetering in functioneren, overgang op andere behandelmethode en zonder opgaaf van reden) en 5 deelnemers zijn niet gestart.

Bij de start van de module stelt elke patiënt maximaal drie persoonlijke doelen op voor de omgang met overprikkelingsklachten. Per doel geeft de patiënt een startcijfer en een streefdoel. Aan het einde van de module wordt de voortgang per doel beoordeeld. Het gemiddelde startcijfer was 3,4, het streefcijfer was 7,5 en het eindcijfer was 6,9.

In deze presentatie zal er ingegaan worden op de inhoud van de module en de resultaten van de pilot.

Tjamke Strikwerda
Ergotherapeute | UMC Utrecht

Tijdens de lezing krijgen de deelnemers een inkijkje in de praktische aanpak binnen de Psychomotorische Kindertherapie en hoe daar rondom Sensorische Informatieverwerking en regulatie gewerkt kan worden.

Naast een theoretisch stuk en voorbeelden uit de praktijk, zullen deelnemers ook zelf ervaren door te doen.

Lena Bastian
Psychomotorisch Kindertherapeut | Praktijk LevF

Van vier hersenschuddingen en jarenlang ernstig overprikkeld zijn naar volledig herstel en een gelukkig leven. In mijn verhaal neem ik je mee hoe ik in mijn zoektocht naar hulp eerst door professionals van het kastje naar de muur gestuurd werd. Het dreef mij tot wanhoop, totdat ik ontdekte dat ik zélf de sleutel tot mijn gezondheid in handen heb. In mijn verhaal beschrijf ik mijn ziekteproces en herstel.

Ik neem je mee in de inzichten en visie die ik gebruik in het begeleiden van anderen. Wat is helpend? Hoe kan ik ernstige klachten hebben en toch herstellen? Welke stappen hebben mij en anderen daarin geholpen? Ik hoop je te inspireren, want wat had ik dit graag eerder geweten!

Jeanne Roeland (1983) is oprichter van Stichting Hersenschudding. Sinds haar herstel in 2016 werkt Jeanne als ervaringsdeskundige professional op het gebied van emotie en zenuwstelsel regulatie voor mensen met postcommotioneel syndroom (PCS) en/of functioneel neurologische stoornis (FNS). In haar praktijk in Utrecht en Driebergen heeft zij al meer dan 150 mensen begeleid.

Jeanne Roeland
Ervaringsdeskundige Professional

Mensen met hersenletsel hebben een heel scala aan klachten die veroorzaakt kunnen worden door prikkelbaarheid. Meestal zie je dat het filter weg is en mensen meer gevoelig zijn voor licht en geluid. Daarbij zijn ze meer vermoeid en op psychiatrisch vlak hebben ze meer last van zich zelf isoleren, somberheid, angst en paniek en een korter lontje/agitatie.

Medicatie tegen die prikkelbaarheid wordt uit verschillende hoeken gehaald, zoals antidepressiva en depakine. Bij een keuze hierin zijn er verschillende factoren om op te letten, maar het is ook van belang om andere niet-medicamenteuze opties toe te passen in de behandeling, om op een holistische wijze tot een verbetering te komen.

Monique van den Berg
Psychiater | Winkler Expertisecentrum Neuropsychiatrie Pro Persona

Een groot gedeelte van de cliënten die onder behandeling zijn binnen de ggz hebben cognitieve problemen. De psychische problemen zijn hier debet aan. Bij cliënten met een psychotische stoornis heeft zelfs 85% last van cognitieve problemen. Daarnaast is er bij deze cliënten vaak sprake van overprikkeling: de hersenen worden overbelast door het niet kunnen filteren van interne en externe prikkels in combinatie met een stoornis in de informatieverwerking.

Desondanks bestaan de behandelingen volgens de zorgstandaarden voornamelijk uit talige interventies. Deze talige interventies sluiten lang niet altijd aan bij wat mensen helpt om weer grip te krijgen op hun leven.

De Yucelmethode is een methode waarbij abstracte taal wordt omgezet naar beeldtaal wat zorgt voor een ander perspectief en is een welkome aanvulling op de interventies die beschreven staan in de zorgstandaard. Bij de Yucelmethode ligt de focus op eigen kracht, de mens als geheel in de persoonlijke context. Bij het werken met de Yucelmethode is de cliënt zelf eigenaar van het proces, bepaalt zelf de positieve beïnvloeding van zijn leven richting herstel. Herstelkracht wordt gevoed door het inzicht dat iemand meer is dan enkel zijn problemen en/of ziekte.

In deze presentatie wordt de Yucelmethode toegelicht. Aan de hand van een casus wordt duidelijk gemaakt hoe de Yucelmethode de cliënt een nieuwe taal geeft waarmee vanuit persoonlijke context toegewerkt wordt naar herstel en die inzicht geeft in het leren omgaan met overprikkeling.

Ruth Naus
Verpleegkundig Specialist GGZ | GGzE, Trainer Yucelmethode, Eigenaar Ruth Naus Ontzorgt en Ontmoet

Overprikkeling komt voor bij uiteenlopende groepen: niet alleen bij hoogsensitieve personen, maar ook bij mensen met bepaalde DSM-5-diagnoses, zoals ADHD of autisme en in situaties zoals burn-out of langdurige stress. Het herkennen van overprikkeling en het reguleren van prikkels is daarom een essentiële vaardigheid voor GGZ-professionals.

In deze lezing wordt kort toegelicht wat hoogsensitiviteit is en welke rol prikkelverwerking daarbij speelt. Daarnaast wordt besproken hoe overprikkeling zich kan uiten bij verschillende cliënten en welke impact dit heeft op hun dagelijks functioneren. Vervolgens staat het persoonlijk prikkelplan centraal: een praktische aanpak waarmee professionals cliënten kunnen helpen om beter om te gaan met zowel over- als onderprikkeling. Hoe herken je signalen van overprikkeling? Welke interventies werken? En hoe stel je samen met je cliënt een effectief prikkelplan op?

Suzanne Nieuwenhuijs is gecertificeerd trainer en coach, gespecialiseerd in hoogsensitiviteit op de werkvloer. Ze is als geregistreerd CRKBO-docent verbonden aan RINO Amsterdam, het opleidingsinstituut voor GGZ-professionals, en Hollands College, post-HBO opleider voor HR en Arbo. In 2021 won zij de Young Talent Award ‘Diversiteit & Inclusie’ van de NOBTRA, dé brancheorganisatie voor trainers in Nederland.

Suzanne Nieuwenhuijs
Trainer, coach, docent | Werkgelukt